Larimax

Przewodnik dla pacjentów po operacjach w obrębie jamy ustnej i gardła

Podane zalecenia i informacje dotyczą ogólnych zasad postępowania po operacjach w obrębie jamy ustnej i gardła. Należy pamiętać, że konieczne jest indywidualne podejście do każdego pacjenta i rodzaju zabiegu operacyjnego oraz wspólne ustalenie postępowania przed- oraz pooperacyjnego z lekarzem kierującym oraz operatorem przeprowadzającym dany typ zabiegu.

Zapalenie błony śluzowej i tkanki chłonnej gardła należy do najczęstszych stanów zapal-nych spotykanych w podstawowej praktyce lekarskiej. Skupiska tkanki chłonnej to m.in. migdałki podniebienne, migdałek językowy i migdałek gardłowy – tzw. trzeci migdał. Za obronę przed zakażeniem dróg oddechowych odpowiedzialne są mechanizmy odpornościowe miejscowe (bariera mechaniczna, narządy limfatyczne) i ogólnoustrojowe (komórki układu odpornościowego zdolne do rozpoznania antygenów, syntezy cytokin oraz wytwarzania swoistych przeciwciał).

Ostre zakażenia wirusowe górnych dróg oddechowych należą do najczęstszych zakażeń występujących u pacjentów leczonych ambulatoryjnie. Wszystkie zakażenia wirusowe są czynnikami sprzyjającymi wtórnym nadkażeniom bakteryjnym. Obok zakażeń wirusowych w codziennej praktyce statystycznie dość często występują zakażenia bakteryjne, rzadziej infekcje wywołane przez grzyby.

W natłoku obowiązków musi się znaleźć czas na dzienną dawkę ruchu. Jogging, nordic walking, aerobik, basen – to tylko nieliczne z wielu możliwości ruchu. Aby również na co dzień stać się bardziej aktywnym, warto zrezygnować z windy i korzystać ze schodów, a także ograniczyć przejazdy autobusami i samochodami na rzecz zdrowego spaceru i roweru.

Przewlekłe zapalenie migdałków podniebiennych jest najczęściej następstwem nawracających ostrych zapaleń migdałków w wyniku, których dochodzi do zatrzymania i wchłaniania patologicznej wydzieliny. Przewlekły stan zapalny toczący się w migdałkach prowadzi do istotnych zmian chorobowych w ich budowie i nieodwracalnych zaburzeń funkcjonowania, a w konsekwencji stanowi ognisko zakażenia. Migdałki nieczynne pod względem immunologicznym stają się jednocześnie miejscem namnażania i rozsiewu chorobotwórczych bakterii i są wskazaniem do ich usunięcia – tonsillektomii.

Jaka jest różnica między tonsillektomią a tonsillotomią?

Tonsillektomia – zabieg polegający na wyłuszczeniu migdałków podniebiennych z dojścia przez jamę ustną.

Tonsillotomia – zabieg polegający na zmniejszeniu masy migdałków podniebiennych z dojścia przez jamę ustną.

W jakich przypadkach wykonujemy tonsillektomię?

Przyjęto następujące wskazania do wykonania tonsillektomi:

• częstość nawrotów: 3 lub więcej epizodów ostrych stanów zapalnych migdałków podniebiennych w ciągu ostatnich 12 miesięcy, 5 lub więcej w ciągu ostatnich 24 miesięcy, 3 rocznie w ciągu ostatnich 3 lat;
• oraz co najmniej jeden z następujących kryteriów:

– wzrost ciepłoty ciała > 38 C
– powiększone lub tkliwe węzły chłonne szyi
– potwierdzenie zakażeniem Streptococcus pyogenes;

• nawracające zakażenia mimo prawidłowo prowadzonego leczenia przeciw paciorkowcom;
• powikłania ogólnoustrojowe wynikające z rozsiewu bakterii z ogniska zapalnego w migdałkach podniebiennych (wspólna kwalifikacja z lekarzami innych specjalności: nefrologiem, kardiologiem, dermatologiem, reumatologiem, okulistą);

oraz dodatkowo:

• jako wstępny etap uvulopalatofaryngoplastyki;
• w razie konieczności diagnostyki histopatologicznej w przypadku podejrzenia zmian nowotworowych w obrębie migdałka podniebiennego.

W jakich przypadkach wykonujemy tonsillotomię?

• zmniejszenie masy migdałków celem poszerzenia cieśni gardła w przypadku:

– Obturacyjnego Bezdechu Podczas Snu (OSAS),
– Zespołu Wzmożonego Oporu Dróg Oddechowych (UARS),
– Chrapania pierwotnego (PS),
– Zespołu Obturacyjnego Spłycenia Oddechów (OHS).

Obturacyjny Bezdech Podczas Snu (OSAS) należy do grupy zaburzeń czynności oddechowej okresu snu. Istotą choroby są występujące wielokrotnie w czasie snu okresy ograniczenia lub ustania przepływu powietrza w drogach oddechowych powodowane przez zapadanie się ich ścian podczas wdechu. Najczęstszym miejscem obturacji jest gardło środkowe. Prawidłowa budowa anatomiczna tego regionu, wspólnego dla układu oddechowego i pokarmowego stanowi podstawę prawidłowego pasażu powietrza do dolnych dróg oddechowych. Odmienności budowy oraz stany patologiczne tego obszaru może stanowić patomechanizm bezdechów i stanowić wskazanie do zabiegu operacyjnego w obrębie gardła środkowego. OSAS dotyczy zarówno osób dorosłych, jak i dzieci. Ocenia się, że zespół ten występuje u 10-12% dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, a częstość zespołu wynosi 1-3 % ogólnej populacji.

Jakie zabiegi wykonujemy najczęściej w obrębie jamy ustnej i gardła w przypadku zespołów obturacyjnych?

• uvulopalatofaryngoplastyka,
• uvulopalatoplastyka.

Na czym polega uvulopalatofaryngoplastyka (uvulopalatopharyngoplasty – UPPP)?

Celem UPPP jest usunięcie nadmiaru tkanek miękkich, które zwężają gardło. Przepływające powietrze powoduje powstanie w tych obszarach wibracji, generując odgłosy chrapania i podwyższenie oporów dróg oddechowych. W trakcje zabiegu resekcja (usunięcie) obejmuje część podniebienia miękkiego, łuków podniebienno-językowych oraz migdałków podniebiennych (tonsillektomia, tonsillotomia).

Na czym polega uvulopalatoplastyka (UPP)?

Zabieg o mniejszym zakresie niż UPPP, obecnie wykonywany przy pomocy lasera (Laser assisted uvulopalatoplasty – LAUP). Zabieg oceniany przez operatorów jako równie skuteczny jak UPPP, ale obciążony znacznie mniejszym odsetkiem powikłań oraz efektów ubocznych i niepożądanych.

Jakie mogą być powikłania po operacjach w obrębie jamy ustnej i gardła?

Do wczesnych powikłań zaliczymy:

• krwawienia,
• długo gojące się rany śluzówki jamy ustnej i gardła,
• przejściową niewydolność podniebienia po UPPP, LAUP,
• dyskomfort w obrębie gardła pod postacią uczucia ciała obcego, wysychania, „drapania”,
• dolegliwości bólowe utrzymujące się nawet do kilku tygodni po zabiegu operacyjnym,
• miejscowe zakażenia,
• gorączkę,
• przejściową niewydolność podniebienia po UPPP, LAUP,
• trwałą niewydolność podniebienia z zarzucaniem połykanych pokarmów do nosogardła po UPPP, LAUP,

Rzetelne przygotowanie chorego do operacji w obrębie jamy ustnej i gardła, właściwe przeprowadzenie zabiegu operacyjnego oraz prawidłowa opieka pooperacyjna są czynnikami minimalizującymi prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań.

Jak można przygotować się do zabiegu w obrębie jamy ustnej, gardła?

1. W każdym przypadku obowiązuje indywidualne podejście do każdego pacjenta.

2. Należy wykonać badania diagnostyczne, konieczne do przeprowadzenia zabiegu operacyjnego, zlecone przez lekarza kwalifikującego do danego rodzaju operacji.

3. Poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, szczególnie w przypadku leków przeciwkrzepliwych.

4. Celem złagodzenie dyskomfortu w obrębie jamy ustnej i gardła po zabiegu operacyjnym, po konsultacji z prowadzącym lekarzem, warto zaopatrzyć się przed operacją w miejscowe leki łagodzące dolegliwości pooperacyjne.

Jak postępować po zabiegach w obrębie gardła i jamy ustnej?

Przeciwwskazania:

1. Tworzące się białe naloty w miejscach po usuniętych migdałkach nie stanowią cech zakażenia bakteryjnego czy grzybiczego, lecz są naturalnym procesem gojenia się rany i tworzenia tzw. włóknika w tych miejscach. Nigdy nie należy mechanicznie usuwać tworzącego się włóknika – grozi to krwawieniem wymagającym niejednokrotnie ponownej hospitalizacji.

2. Należy unikać przebywania w wysokich temperaturach (sauna, bezpośrednie nasłonecznienie, solarium).

3. Należy ograniczyć przyjmowanie żywności kwaśnej, konserwowej i kiszonej oraz zawierającej takie przyprawy jak pieprz, curry, ostra papryka.

Zalecenia:

1. Zaleca się dietę oszczędzającą pod względem mechanicznym i termicznym, co zapobiega podrażnieniom i powikłaniom. Należy stosować szczególnie w pierwszych dniach po operacji dietę płynną, półpłynną, papkowatą.

2. Celem zmniejszenia dolegliwości pooperacyjnych (bólu gardła, drapania, uczucia ciała obcego) należy stosować neutralne środki miejscowe, działające przeciwzapalnie, przeciwbólowo, zmniejszające dyskomfort w obrębie jamy ustnej i gardła (np. Larimax T).

Jakie leki mogą być stosowane w zakażeniach w otolaryngologii oraz po zabiegach operacyjnych w obrębie narządów otorynolaryngologicznych?

Do leków najczęściej stosowanych w obrębie górnych dróg oddechowych zaliczamy:

• leki przyczynowe, skierowane przeciwko bakteriom, grzybom, wirusom;
• leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe;
• leki przeciwzapalne;
• leki stosowane miejscowo do gardła, nosa, krtani, ucha, zmniejszające stan zapalny, działające przeciwbólowo, nawilżająco, regenerujące i przyspieszające gojenie śluzówki, skóry.

Celem odniesienia pełnej korzyści z leczenia zakażeń górnych dróg oddechowych czy z przebytej operacji niezmiernie istotne jest ścisłe przyjmowanie zalecanych leków.

Należy pamiętać aby:

• nigdy samodzielnie nie zmieniać zalecanego schematu podawania leków;
• nigdy nie przerywać terapii bez wcześniejszej konsultacji z prowadzącym lekarzem;
• nigdy nie przyjmować leków bez wiedzy i akceptacji lekarza.